Meer over cokes in de rechtbank
Op dinsdagochtend (17 december) behandelt de rechtbank in Haarlem twee rechtszaken die betrekking hebben op de uitstoot van de cokesfabrieken van Tata Steel. De eerste is een beroep van Tata Steel tegen de Omgevingsdienst Noordzee Kanaal Gebied (ODNZKG). Het staalbedrijf verzet zich tegen de derde ‘last onder dwangsom’ die wordt opgelegd vanwege ongare cokes. Ongare cokes zijn cokes die niet lang of heet genoeg zijn gegaard. De uitstoot door ongare cokes is zeer schadelijk voor mens en omgeving.
De tweede rechtszaak is aangespannen door onder meer Frisse Wind.nu en Greenpeace en gaat over meldingen met videobeelden. Deze zijn volgens hen ten onrechte door de ODNZKG terzijde geschoven. De tweede rechtszaak houdt verband met de eerste. Dat is de reden waarom de rechtbank ze in één en dezelfde zitting wil behandelen. Als de meldingen van de organisaties namelijk wel door de ODNZKG waren geclassificeerd als overtreding door het bedrijf was de derde (en laatste) serie dwangsommen volgelopen. Dan had de toezichthouder moeten overgaan tot andere maatregelen.
Maar zover is het dus niet. In de zitting tussen Tata en de ODNZKG draait het in de eerste plaats om de vraag: wat is de regel precies? Als er staat dat je ongare cokes moet vermijden betekent dit dan dat je het kost wat kost moet voorkomen? Of moet je ‘vermijden’ uitleggen als dat je je best moet doen om het te voorkomen maar ongare cokes niet kunt uitsluiten? Tata meent het laatste. De ODNZG opteert voor de eerste uitleg. Het zal in deze discussie veel gaan over wat de Europese staalbedrijven hierover hebben afgesproken en wat de gangbare praktijk is. Er zijn weinig staalfabrieken met een eigen cokesproductie. Maar de ODNZKG heeft de vergunningverleners in die landen ook gepolst.
Als er duidelijkheid is over de regel komt de volgende vraag aan bod. Doet Tata Steel genoeg om ongare cokes te vermijden? Een dwangsom is namelijk bedoeld om de overtreder aan te sporen tot gedragsverandering. Een dwangsom wordt pas geïnd als de overtreder deze aanwijzing negeert. Tata zal in de zitting proberen aan te tonen dat het alles uit de kast heeft gehaald om ongare cokes te voorkomen en dat het de cokesfabrieken altijd goed heeft onderhouden. En dus dat de dwangsommen onterecht zijn geïncasseerd.
Wat niet voor Tata Steel pleit is dat het bedrijf niet heeft geprotesteerd tegen noch gereageerd op de eerste twee series van dwangsommen. De bedragen waren daar vermoedelijk debet aan (10.000 euro en later 25.000 euro per overtreding). Dat is klein bier voor een bedrijf dat miljarden omzet. Inmiddels gaat het om 100.000 euro per overtreding. Bij het maximale bedrag (1,5 miljoen euro) worden andere maatregelen ingezet. Het intrekken van de vergunning voor cokesproductie – een slopende procedure – kan een volgende stap zijn. De cokesfabrieken staan al onder verscherpt inzicht van de ODNZKG.
De tweede rechtszaak gaat over invorderingsverzoeken. Frisse Wind, Greenpeace en Dirk Weidema, een IJmuidenaar die naast het Noordzeekanaal woont en de cokesfabrieken al vele jaren intensief bestudeert, leggen twaalf meldingen van ongare cokes voor die door de toezichthouder zijn afgewezen. Om een idee te krijgen: in januari 2020 begon de ODNZKG al met dwangsommen om de cokesfabrieken beter op orde te krijgen. In september 2022 werd zwaarder geschut ingezet: de dwangsom van 100.000 euro per overtreding. Sinds die tijd zijn er tientallen meldingen door Frisse Wind gedaan van verdachte, zwarte rookwolken bij de cokesfabrieken. Die worden vergezeld van videobeelden. Er zijn namelijk drie webcams, beheerd door Frisse Wind, die de cokesfabrieken permanent in de gaten houden.
De ODNZKG heeft in 27 maanden voor slechts zeven overtredingen een dwangsom opgelegd. Tata Steel legt dat uit als bewijs dat het bedrijf nu het proces strak in de hand heeft. Dat betwijfelen Frisse Wind, Greenpeace en Dirk Weidema. De discussie in de rechtszaak spitst zich toe op twaalf meldingen waarvan buiten kijf staat dat het overtredingen waren, aldus deze drie. De videobeelden laten allerlei andere details zien die dat volgens hen bewijzen.
De Dorpsraad Wijk aan Zee is belanghebbende in beide zaken. Dat is logisch: de Dorpsraad zet zich (volgens haar statuten) in voor verbetering van de leefomgeving van Wijk aan Zee. De uitstoot van de cokesfabrieken bevat onder meer kankerverwekkende stoffen. De Dorpsraad is dus voor grote druk op Tata Steel (via de derde last onder dwangsom en andere maatregelen) en steunt de ODNZKG daarin. Dwangsommen en boetes die wat voorstellen zijn helaas de enige weg gebleken om verbetering af te dwingen. De Dorpsraad steunt ook de invorderingsverzoeken van Frisse Wind en co. Ze zijn overtuigend en zorgen eveneens voor druk op de ketel. Het is so wie so duidelijk dat het cameratoezicht door burgers een cruciale bijdrage levert aan het toezicht. Tata Steel rapporteert sinds de webcams veel meer incidenten -die het daarvoor dus vermoedelijk stil hield – en de ODNZKG doet inmiddels zelf ook aan 24/7 cameratoezicht.
De Dorpsraad schreef in september een reactie op deze beroepszaken. De reactie kunt u lezen als het standpunt van de Dorpsraad; in rechtbanktermen ‘de pleitnota’. Zie hieronder.
Wilt u deze belangrijke rechtszitting bijwonen? Meld u dan rond 9.00 uur bij de rechtbank in Haarlem. De zitting begint om 9.30 maar het zal druk zijn. De zitting wordt NIET gehouden in de oude gebouw in de Jansstraat maar om de hoek in de Simon de Vrieshof 1. Dat is het moderne, glazen gerechtsgebouw bij de parkeergarage de Appelaar (uitgang Klokhuisplein) in het centrum van de stad. U kunt ook met de trein gaan. Het is een klein kwartier lopen vanaf het station.-.
